Cisownica

Cisownica — wieś w gminie Goleszów, położona w górnym biegu potoku Radoń, w dolinie między Tułem i Mł. Czantorią (na pd.) oraz Jasieniową i Machową (na pn.). Nazwę swą wywodzi od cisów (Taxus baccata), które występują jeszcze obecnie na wzgórzu Zagój na pd.-zach od wsi oraz w kilku egzemplarzach w samej osadzie — lub też od potoku Cisówka, którego nazwa ma podobny rodowód.

Cisownica powstała w XIII w., w czasie wzmożonej kolonizacji na prawie niemieckim, jako wieś książęca. Po raz pierwszy wzmiankowana była w 1305 r. Leżała przy starym trakcie, którym wożono sól z Wieliczki na Węgry, a w XIX w. — rudę żelaza ze Słowacji do huty w Ustroniu. Księżna Anna, wdowa po księciu cieszyńskim Przemysławie II, w II poł. XV w. wykupiła sołectwo w Cisownicy, dając sołtysowi Janowi Suchanowi swój folwark w zamian i czyniąc go wójtem dziedzicznym. Nowy folwark książęcy, liczący 235 morgów, powstał w XVI w. przez zabór opuszczonych pól i wyrębisk oraz gruntów, odsprzedanych pod przymusem przez chłopów. Zajmował on wszystkie pastwiska w okolicy i dlatego w Cisownicy bardzo słabo rozwijała się (hodowla bydła i szałaśnictwo; większość mieszkańców trudniła się „furmanką”. Do poł. XIX w. kopano tu rudę żelaza dla ustrońskiej huty, czynne też były liczne mielerze. Kościoła w Cisownicy nie było: katolicy należeli do parafii goleszowskiej, zaś ewangelicy uczęszczali w XIX w. do kościoła w Ustroniu. Nowy kościół ewangelicki w centrum wsi pochodzi z 1981 r.

Z Cisownicy pochodził jeden z najwybitniejszych śląskich „piśmiorzy”, czyli autorów chłopskich pamiętników („zapiśników”) — Jura Gajdzica (1777-1840). Pierwsza część pamiętnika pt. „Nieco z kroniki Cieszęski” zawiera chronologię ważnych dla Śląska Cieszyńskiego wydarzeń do końca XVIII w. Część druga pt. „Dlo pamięci rodu ludzkiego”, obejmująca lata 1805-1840, to zapiski autora z czasów, gdy jako furman przemierzał wozem szlak od Wieliczki po Bratysławę. Posiadał też Gajdzica wyjątkowo bogatą, jak na chłopa, bibliotekę z licznymi starodrukami (co najmniej 60 tomów), a co najmniej od 1812 r. posługiwał się pierwszym w Polsce chłopskim ekslibrisem.

Na miejscowym cmentarzu ewangelickim — pomnik na mogile ofiar masowej egzekucji, dokonanej tu przez gestapo w czasie II wojny światowej.

Komunikacja autobusowa z Cieszynem i Ustroniem.