Bystrzyca (czes.: Bystrice) — duża wieś (ok. 5 tys. mieszkańców) u ujścia Głuchówki i Kopytnej do Olzy. Centrum wsi leży na wysokości 340 m, natomiast najwyżej położony przysiółek, Pasieki pod szczytem Łączki — na wysokości 500-700 m mpm. Od 1980 siedziba gminy, obejmującej również Nydek oraz Milików i Koszarzyska, leżące pod Kozubową (982 m), po zach. stronie doliny Olzy.
Początków Bystrzycy należy szukać w przywileju księcia cieszyńskiego Bolka z 1470 r., którym nadał on pierwszemu osadnikowi na tym terenie ziemię z prawem założenia młyna i karczmy. Nazwa wsi wymieniana jest po raz pierwszy w 1523 r. w spisie wsi zobowiązanych do brania piwa z browaru miejskiego w Cieszynie.
Przez dłuższy czas osadnicy budowali swoje zagrody w rozproszeniu, na łąkach i wyrębach wsród lasów. Ze względu na skromną ilość terenów zdatnych do uprawy roli, zajmowali się głównie pasterstwem. W XVI w. paśli głównie na pasiekach za Olzą, które im wymierzono” — tam, gdzie dziś znajduje się osiedle Bystrzycy o tej samej nazwie. W następnym wieku tereny pastwiskowe sięgnęły już po szczyty gór po obu stronach Olzy. Na Łączce powstały dwa szałasy: wójtowski z 372 owcami i Jónka Urbańczykowego z 343 owcami.
W pierwszej poł. XIX w. Bystrzyca była wsią „sanetrorzy” — wędrownych robotników, migrujących corocznie w marcu na 9 miesięcy do pracy przy „warzeniu” saletry potasowej na terenach dzisiejszej pd. Słowacji. Również w XIX w. wieś była znanym ośrodkiem koronkarstwa klockowego — techniki starszej, lecz bardziej skomplikowanej niż żywe do dziś koronkarstwo szydełkowe. Wykonywano tu koronkowe „czółka” do „czepców czółkowych”, wchodzących w skład żeńskiego stroju zarówno „wałaskiego” (cieszyńskiego) jak i góralskiego. W tym samym czasie wydobywano tu rudę żelaza dla huty w Trzyńcu. Nieco później w Bystrzycy wyrabiano tysiącami dla potrzeb trzynieckiej huty proste miotły z witek brzozowych, co przyniosło mieszkańcom wsi pogardliwy przydomek „mietlorzy”.
Z Bystrzycy pochodził Karol Śliwka (1894—1943) — przywódca polskich komunistów w międzywojennej Czechosłowacji, jeden z czołowych działaczy ówczesnej KPCz, poseł do parlamentu praskiego i redaktor popularnego na Zaolziu „Głosu Robotniczego”.
Bystrzyca jest jedną z najbardziej ewangelickich miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. W 1587 r. protestanci postawili pierwszą drewnianą świątynię we wsi, później przejętą przez katolików. Piękny ten gotycki kościółek w 1897 r. został rozebrany, a na jego miejscu wzniesiono wg projektu Albina Prokopa obecny drewniany kościół katolicki p.w. Podwyższenia Krzyża Św. (26Ż). Następny kościół, również drewniany, ewangelicy wybudowali wraz ze szkołą w 1782 r. W latach 1811— -17 wznieśli murowaną świątynię, wspólną dla mieszkańców Bystrzycy, Wędryni, Nydku, Łyżbic, a także Oldrzychowic, Tyry i Koszarzysk, leżących na lewym brzegu Olzy oraz dla nowych wsi górskich: Strzelmy i Głuchowej. Kościół ewangelicki odgrywał w Bystrzycy zawsze ważną rolę, zwłaszcza zaś od 1879 r., gdy tutejszym pastorem został Karol Michejda — brat Franciszka, późniejszego przywódcy ewangelików — Polaków.
W listopadzie 1914 r. pojawili się w Bystrzycy polscy legioniści, wśród których byli m.in. Edward Rydz-Śmigły i Michał Rola-Żymierski. Tu także, w domu Wałachów, przez dwa tygodnie mieszkał sam Piłsudski kurujący się z obrażeń doznanych w wypadku samochodowym. W 1938 r., po objęciu Zaolzia przez Polskę, w domu tym urządzono muzeum, a w Bystrzycy odbyły się uroczystości upamiętniające pobyt Piłsudskiego i legionistów na Śląsku Cieszyńskim.
W latach międzywojennych Bystrzyca była ważnym ośrodkiem polskiego sportu na Zaolziu. Polski Klub Sportowy „Groń” Bystrzyca szczycił się zwłaszcza drużyną piłkarską i świetnymi narciarzami. Obecnie Polaków z całej wsi integruje miejscowe Koło PZKO — jedno z większych w całym Związku. W jego ramach działają m.in. dwa zespoły folklorystyczne: młodzieżowy „Bystrzyca” i dziecięcy „Łączka”.
Komunikacja kolejowa ĆSD (urzędowa nazwa stacji: Bystrice nad Olśi). Komunikacja autobusowa CSAD (linie z Czeskiego Cieszyna i Trzyńca w górę dol. Olzy i do Nydku). Poczta. Motel. Restauracje, bar, cukiernia.
Punkt wyjściowy szlaków: żółtego przez Łączkę na Filipkę (26Ż) oraz zielonego i niebieskiego w masyw Ostrego (1044 m) w Beskidzie Śląsko–Morawskim.
