Beskid Żywiecki

KOSZARAWA — jest to największy prawobrzeżny dopływ Soły* mający swe źródła pod Jałowcem w Paśmie Jałowieckim. W górnym i środkowym biegu wykonuje dwa duże zakola omijając kulminacje Lachów Gronia i Lasku. W dolnym biegu pomiędzy Jeleśnią* (gdzie przyjmuje wyraźnie kierunek zachodni) a Żywcem* (a więc w obszarze objętym przewodnikiem) stanowi północno-zachodnią granicę Beskidu Żywieckiego. Uchodzi do Soły w Żywcu. Jej lewymi dopływami są m.in. Kamienna, Sopotnia*, Przyłękówka i Trzebinia. Całkowita długość rzeki ok. 28 km. Trasy: 16Ż, 18N, 19Ż.

KOTARNICA (1156 m) — zalesiona kulminacja w grzbiecie opadającym z Romanki* na północny wschód. Stanowi dość wyraźny punkt zwornikowy, gdzie rozchodzą się dwa grzbiety, z których jeden poprzez Łazy opada nad Sopotnię Małą* a drugi nad Sopotnię Wielką*. Z rejonu szczytu wypływają trzy potoki: na północ Roztoka — dopływ Sopotni Malej, a na pólnocny-wschód i południowy-wschód dwa dopływy Sopotni Wielkiej, z których drugi nosi nazwę W Kotarnicy. Północne i południowe stoki należą do najbardziej stromych w tej części Beskidu Żywieckiego. Na południowym stoku rośnie ciekawy las dolnoreglowy z przewagą jodły. Nazwa jest dość popularna w Beskidach, związana z gospodarką pasterską. Trasy: 18N, 20S/N.

GRUBA BUCZYNA (1132 m) — także Hruba Buczyna. Najwyższa kulminacja w grzbiecie granicznym pomiędzy Trzema Kopcami* a przeł. Glinka*. Wraz z sąsiadującym bezpośrednio od północy wierzchołkiem Wielkiego Grania (1075 m) tworzy dość masywne gniazdo będące zwornikiem dla bocznych grzbietów. Nieco na południe od szczytu, na polską stronę odchodzi dość krótki grzbiet Okrągłej*, natomiast na słowacką stronę bardzo długie ramię (ok. 15 km) ciągnące się aż do doliny Białej Orawy* i rozdzielające potoki Menzdrowkę i Mutniankę. W grzbiecie tym najwyższym wierzchołkiem jest znajdujące się na południowy wschód od Grubej Buczyny, opadające stromym uskokiem ponad źródłowe potoki Menzdrowki — Komame (1015 m). Sam wierzchołek jest dość plaski i pokryty rzadkim lasem. Natomiast ograniczony widok na północny wschód roztacza się ze stoku Wielkiego Grania. Nazwa jest wymieniona już w Dziejopisie Żywieckim Komonieckiego. W XIX w. na austriackich mapach została zeslowaczczona na Hruba Buczyna. Trasa 22C/Ż.

GÓROWA HALA — położona jest w grzbiecie odchodzącym na północ od Pilska*, na północno-wschodnim skłonie Buczynki spadającym

w stronę doliny potoku, o tej samej nazwie. Jej górny kraniec osiąga wysokość blisko 1180 m. Sąsiaduje od południowego wschodu z Halą Jodłowcową. Dawniej była to własność gminy Krzyżowa* — od 1929 roku do II wojny światowej dzierżawiona przez Małopolskie Towarzystwo Rolnicze dla wprowadzania wzorcowej gospodarki hodowlanej (podobnie jak np. Hala Długa w Gorcach). W sezonie letnim w oparciu o zaadaptowany szałas funkcjonuje na Hali baza namiotowa prowadzona tradycyjnie przez śląskie środowisko turystyczne. Trasy: 26Z, 27S.

CUDZICHOWA HALA — położona jest pomiędzy Palenicą* (1343 m) a Munczolikiem* (1356 m) w grzbiecie granicznym pomiędzy Trzema Kopcami* a Pilskiem*. Tą samą nazwą określana jest również przełęcz pośrodku hali — ok. 1250 m. Należy do najrozleglejszych hal w tej części Beskidu Żywieckiego (obszar ok. 200 mórg — tj. ponad 110 ha). Część przechodząca przez linię grzbietu na słowacka stronę zwana Kruszetnicką Polaną jest zalesiona świerkowym młodnikiem i nie używana. Obszar hali należał do Sopotni Wielkiej* i wg źródeł z 1930 roku stanowił własność 23 wspólników. Nazwa pochodzi od nazwiska Cudzik, notowanego w XVIII-wiecznym inwentarzu dóbr żywieckich (prawdopodobnie był to jeden z właścicieli), stąd też występuje również w postaci Cudzikowa. Nazwę podaje już Dziejopis Żywiecki Komonieckiego. Dawniej funkcjonowała również nazwa Hala Martoszowa. Trasa 25C, słowacka IN (panorama z hali: szlak 25C).

CUKIERNICA — nazwa odnosząca się do dwóch hal: Cukiernica Wyżnia i Cukiernica Niżnia, położonych u nasady masywu Suchej Góry*, odchodzącego od grzbietu Redykalny Wierch – Prusów*, na południe od Hali Boraczej*. Cukiernica Wyżnia położona jest bliżej Suchej Góry i prowadzi przez nią szlak niebieski z Rajczy (trasa 4N), a Cukiernica Niżnia leży bardziej na wschód i łączy się już z górną częścią Hali Boraczej. Znajduje się na niej węzeł szlaków — trasy: 4N, 5SJŻ, 6Z. Obie hale należały do właścicieli z Żabnicy* i Ciśca*. Pochodzenie nazwy nieznane (być może od nazwiska lub przezwiska?).

CEBULA — nazwą tą określana jest hala a także potok. Hala znajduje się na północnym skłonie grzbietu granicznego na zachód od Hali Miziowej* i laczy się z sąsiednimi halami: Słowikową oraz położoną już na odchodzącym ku północy grzbiecie — Jodłowcową. Nie tworzyła też samodzielnej jednostki gospodarczej lecz należała po części do sąsiednich hal dostarczając jedynie siana (nie prowadzono wypasu). Nazwa pochodzi od występowania polnej cebuli. Z hali wypływa w kierunku północno-zachodnim potok o tej samej nazwie (dla potoku spotykana również nazwa Cebulne). Jest on największym dopływem Sopotni Wielkiej*, uchodzi do niej kolo osiedla Sopotnia Wielka Kolonia. Zarówno hala jak i potok wspominane są w Dziejopisie Żywieckim Komonieckiego.

BRZUŚNIK — niewielka wieś na prawym brzegu Soły*, nad krótkim potoczkiem spływającym z północno-zachodniego stoku Kiczory (838 m). Ma charakter ulicówki, której osią jest przedłużenie drogi biegnącej przez sąsiednią, położoną niżej wieś Wieprz*. Na granicy tych wsi znajduje się skrzyżowanie, z którego w prawo prowadzi droga do Juszczyny* przez Bystrą* a w lewo do Cięciny* i Węgierskiej Górki*. Tu zlokalizowany jest przystanek PKS Bystra Skrzyżowanie (centrum Bystrej ok. 1,5 km na wschód). Górne przysiółki Brzuśnika położone są już na stromej części stoku Kiczory po obu stronach głównej osi wsi. Zabudowa jest w większości murowana. Kaplica w dolnej części wsi nie przedstawia wartości zabytkowej. Trasa 15NZ.